Theo các bác sĩ thú y, bệnh thương hàn ở chim cút là căn bệnh mà người chăn nuôi thường gặp phải khi nuôi giống chim này. Bệnh do vi khuẩn Salmonella gây ra có các biểu hiện như: chim cút ủ rũ, bỏ ăn, giảm sản lượng trứng … Đây là một trong những bệnh phổ biến của ngành chăn nuôi gia cầm nước ta. Chim cút ở mọi lứa tuổi đều có thể bị nhiễm bệnh.
Tiêu hóa là phương thức lây truyền chính của mầm bệnh. Chim cút có nguy cơ bị nhiễm trùng khi chúng ăn hoặc uống thức ăn hoặc nước bị ô nhiễm. Khi chim cút cái bị nhiễm bệnh, nó có thể được truyền qua trứng hoặc từ chim cút này sang chim cút khác. Bệnh phó thương hàn có thể lây lan quanh năm, nhưng thường xảy ra vào những tháng ẩm ướt của mùa xuân, đầu mùa hè và cuối mùa thu.
Mục Lục
Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh thương hàn do vi khuẩn Salmonellosis gây ra. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn phát triển trong hệ thống tiêu hoá tạo ra các tổn thương niêm mạc ruột gây viêm ruột và xuất huyết. Trong trường hợp bệnh nặng, vi khuẩn vào máu gây ra hiện tượng nhiễm trùng máu.
Chim cút có thể bị bệnh thương hàn ở mọi lứa tuổi nhưng bệnh thường nặng và chết ở chim non dưới một năm tuổi với tỷ lệ cao (50-60%). Bệnh có thể xảy ra quanh năm. Nhưng chủ yếu xuất hiện vào các tháng mùa xuân, đầu mùa hè và cuối mùa thu khi thời tiết ấm áp và ẩm ướt.
Con đường lây nhiễm bệnh
- Chim cút nhiễm bệnh thương hàn qua đường tiêu hoá do ăn, uống phải thức ăn hoặc nước uống chứa vi khuẩn dẫn đến nhiễm bệnh thương hàn. Vi khuẩn cư trú và phát triển ở niêm mạc ruột, hạch lâm ba ruột rồi tiết ra độc tố. Độc tố tan vào nước, tác động đến hệ thần kinh trung ương, gây ra biến đổi bệnh lý như nhiệt độ tăng cao, run rẩy.
- Bệnh cũng lây qua trứng khi chim cút mẹ bị nhiễm bệnh.
- Nếu nuôi gà và chim cút trong cùng một khu chuồng trại và môi trường sinh thái, chim cút thường bị lây nhiễm mầm bệnh từ gà bệnh.
Triệu chứng của bệnh
- Thời gian ủ bệnh từ 1-2 ngày, chim cút ủ rũ, ít hoạt động, giảm ăn, uống nước nhiều.
- Thân nhiệt tăng, chim cút thở gấp, đứng ủ rũ một chỗ.
- Chim cút đi ỉa chảy, phân loãng, màu trắng, giai đoạn cuối có lẫn máu.
- Bệnh thương hàn làm giảm tỷ lệ trứng từ 10 – 30% ở chim mái đang đẻ. Trứng của cút bệnh nhọn, mềm, vỏ dính máu.
- Chim cút chết sau 3-5 ngày.
- Cút con đi phân chảy màu trắng, mắt lim dim, chân khô, lông xù, cánh xã rồi chết.
Bệnh tích thường gặp
Khi mổ khám chim cút bị bệnh thương hàn thấy:
- Gan sẫm màu, những ngày đầu có lấm tấm xuất huyết, sau đó xuất hiện nốt hoại tử trắng hình đinh ghim.
- Mật sưng to.
- Ruột tụ máu và xuất huyết. Niêm mạc ruột bị tổn thương, tróc ra và có các điểm hoại tử ở phần ruột già
- Buồng trứng bị teo và tích máu.
Cách phòng bệnh
Thực hiện tốt các biện pháp an toàn sinh học:
- Tạo tiểu khí hậu chuồng nuôi
- Cung cấp đầy đủ thức ăn, không cho ăn thức ăn ẩm mốc.
- Nước uống phải sạch và được cung cấp thường xuyên
- Vệ sinh, sát trùng định kì toàn bộ nền và tường chuồng bằng Bio Xide, Bio Dine hoặc Cloramin T 0,5 – 2%…
- Ngăn ngừa gián, các loài chim hoang dã, động vật gặm nhấm.
- Thực hiện nguyên tắc chăn nuôi một chiều cùng vào cùng ra.
- Dọn vệ sinh sạch sẽ, sát trùng dụng cụ chăn nuôi sau mỗi đợt xuất chuồng, để trống chuồng trại 10 – 15 ngày mới nuôi tiếp đợt khác.
Khi xuất hiện bệnh thương hàn trong đàn:
- Cách ly chim ốm với toàn đàn để điều trị, hạn chế ra vào trại.
- Phun sát trùng, tiêu độc toàn bộ khu vực chăn nuôi liên tục 2 – 3 lần trong tuần đầu.
- Tại chuồng nuôi phát hiện chim bị bệnh thương hàn phải được phun thuốc sát trùng và ủ trong 5 – 7 ngày, thu gom và tiêu hủy phân rác, chất độn chuồng.
- Rửa sạch chuồng trại và dụng cụ chăn nuôi, để khô sau đó phun thuốc sát trùng 2 lần, cách nhau 10 – 15 ngày.
- Tăng cường sức đề kháng cho đàn chim cút bằng cách đảm bảo chế độ dinh dưỡng và bổ sung thêm các chế phẩm sinh học có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch.
Phương pháp điều trị bệnh thương hàn
Trong trường hợp chim cút mắc thương hàn, điều trị bằng cách dùng thuốc pha với nước uống liên tục trong 3-5 ngày. Một số loại thuốc có thể dùng như:
- Neotesol 5g/lít nước uống
- Amfuridon 12g/lít nước uống
- Neo-Terramycin 1g/lít nước uống
- Chlotetrasol 5mg/lít nước
Trong quá trình điều trị cần bổ sung Vitamin B1, C, K để bổ trợ cho chim cút. Khi điều trị bệnh thương hàn nên cho chim ăn thức ăn mềm dễ tiêu như thức hỗn hợp dạng bột để tránh tổn thương niêm mạc tiêu hóa.
Bệnh thương hàn là một trong những bệnh thường gặp trong chăn nuôi chim cút. Bà con cần thực hiện tốt công tác phòng bệnh để bảo vệ đàn chim tránh khỏi những tác nhân gây bệnh.