Chất độn chuồng là thành phần không thể thiếu trong chuồng trại nuôi gà. Chất độn có chức năng hấp thu nước thải, phân và mùi hôi từ gà. Từ đó tạo nên môi trường sạch sẽ hơn. Chất độn còn có tác dụng là làm phụ gia cho phân bón hữu cơ tạo ra từ phân gà. Vì vậy việc chọn chất độn không ô nhiễm môi trường cũng là điều cần thiết. Ngày nay chất độn để sử dụng cho chuồng gà có rất nhiều loại. Chúng ta có thể tận dụng các loại phế phẩm từ mùn cưa, vỏ trấu hay các loại vỏ khác. Tuy nhiên chọn chất độn cần thỏa mãn các tiêu chí và yêu cầu tối thiểu sau đây.
Mục Lục
Vai trò của chất độn
Lớp chất độn chuồng là 1 hỗn hợp được phối trộn theo công thức nhất định để tạo thành nền chuồng dùng trong chăn nuôi với các tác dụng như sau:
- Giúp phân giải và hấp thu lượng nước dư thừa từ nước tiểu, phân thải của động vật. Thúc đẩy quá trình làm khô nền chuồng bằng cách tăng diện tích bề mặt sàn.
- Giúp “pha loãng” phân → hạn chế tối đa sự tiếp xúc trực tiếp giữa phân và gà.
- Tự tỏa ra nhiệt giữ ấm cho vật nuôi.
- Ức chế và tiêu diệt sự phát triển của các vi sinh vật có hại → giảm tỷ lệ bệnh → giảm công sức và chi phí chăm sóc, điều trị bệnh đồng thời tăng chất lượng vật nuôi, chất lượng sản phẩm.
- Có lớp chất độn chuồng, gà sẽ ít bị thối bàn chân và què; lông gà tơi, mượt và sạch hơn; thịt chắc hơn, tồn dư kháng sinh ít hơn.
- Hạn chế khí hôi, thối; giảm khí độc trong chuồng nuôi.
- Cải thiện môi trường sống cho gà và người lao động.
- Giúp giảm công lao động, tiết kiệm điện nước và tiết kiệm chi phí chăn nuôi nói chung do không phải dọn phân, rửa chuồng nhiều; không mất thêm chi phí thay lót chuồng thường xuyên.
Tiêu chuẩn để làm chất độn
Để biết nên chọn loại lớp chất độn chuồng nào cho trại mình thì ta cần biết yêu cầu cần có của 1 lớp chất độn chuồng đạt chuẩn là như thế nào.
Với các vai trò, tác dụng như trên thì một lớp chất độn chuồng chỉ đạt chuẩn khi đạt các chỉ tiêu như sau:
- Có khả năng hấp thụ nước tốt.
- Có khối lượng nhẹ.
- Giá thành nguyên liệu tạo nên lớp chất độn chuồng hợp lý, không tốn kém nhiều chi phí.
- Không độc hại với gà và người.
- Tốt hơn nữa, nó nên là loại nguyên liệu thích hợp để làm phân bón sau khi kết thúc quá trình chăn nuôi.
Những loại chất độn phổ biến
Những ưu và nhược điểm của các loại vật liệu khác nhau
Vỏ trấu | Là 1 loại vật liệu khá phổ biến ở Việt Nam, có tác dụng tốt và phù hợp để làm chất độn chuồng nếu mức giá cạnh tranh. |
Gỗ xẻ cứng và mùn cưa | Thường có độ ẩm cao và dễ bị nấm mốc nếu được bảo quản không đúng cách trước khi sử dụng. |
Vỏ bào gỗ | Được sử dụng khá nhiều ở các nước Châu Âu và cho kết quả cũng khá khả quan nhưng nhược điểm của loại lớp chất độn chuồng này là có thể làm tăng tỷ lệ viêm miệng khi quá ướt. |
Vải thông và mùn cưa | Hấp thu nước khá tốt nhưng nhược điểm là giá thành cao. |
Vỏ đậu phộng | – Ưu: chi phí hợp lý trong các vùng sản xuất đậu phộng.
– Nhược: hay bị vón cục lại với nhau nhưng có thể khắc phục được nếu quản lý tốt. Mẫn cảm với sự phát triển của nấm mốc. Một số trường hợp trong quá khứ phát hiện nhiễm chất trừ sâu → không an toàn. |
Cát | Các thử nghiệm trên thực tế cho thấy hiệu quả tương đương với vỏ trấu. Chỉ cần khử trùng tốt là có thể tái sử dụng lại được rất nhiều lần.
Nhược điểm của cát là khó khăn trong việc duy trì nhiệt độ sàn thích hợp trong thời tiết lạnh. Cần được xử lý cho khô ráo trước khi sử dụng. |
Lõi bắp ngô nghiền | Số lượng có hạn. Thường gây viêm sưng vùng ngực, bụng gà |
Rơm, cỏ khô hay thân cây ngô khô vụn. | Thường bị đóng vón lại và là môi trường cho nấm mốc dễ phát triển |
Giấy đã qua xử lý | Nhiều loại giấy đã qua xử lý đã chứng minh là chất liệu rất tốt cho việc nghiên cứu và các trại chăn nuôi thương mại. Nhược điểm là nếu chất liệu giấy không tốt sẽ dễ bị đóng vón thành cục lớn |
Cách chọn chất độn phù hợp với chuồng gà
Cuối cùng, để chọn được loại chất độn chuồng nào phù hợp với trang trại chăn nuôi gà nhà mình, ta còn cần căn cứ vào đặc điểm riêng của từng trại cũng như mục tiêu chăn nuôi của chủ trại ví dụ như việc hỗ trợ sự phát triển của đường ruột. Cụ thể cần căn cứ vào một số yếu tố như sau:
- Các vật liệu thô cứng như vỏ bào gỗ đã được chứng minh là giúp cải thiện sự phát triển của dạ dày cơ và tăng hiệu quả chuyển đổi thức ăn tốt hơn (mà không ảnh hưởng đến lượng thức ăn ăn vào và cân nặng của gà) so với các loại vật liệu khác.
- Theo các nhà khoa học, những vật liệu này còn có tác dụng kích thích sự phát triển đường ruột, cải thiện khả năng tiêu hóa chất dinh dưỡng và làm thay đổi thành phần của vi khuẩn đường ruột khi gà ăn vào.
- Thời tiết khí hậu địa phương: nếu địa phương hoặc trang trại mình nằm trong vùng thời tiết khí hậu ẩm ướt thì ta nên chọn những loại chất độn chuồng nhanh khô (ví dụ như trấu hơn mùn cưa).
- Loại vật liệu nào sẵn có ở địa phương mình?
- Giá thành của loại vật liệu nào mà quy mô trang trại của mình có thể chấp nhận đầu tư?
- Giống gà: với những giống gà có sức đề kháng kém nếu lớp chất độn chuồng quá nhiều bụi sẽ làm cho gà dễ mắc các bệnh đường hô hấp.
Phương pháp làm đệm lót dùng úm gà, nuôi gà thịt trên nền
– Làm đệm lót cho 25 m2 nền chuồng theo các bước sau:
- Bước 1: Rải trấu lên toàn bộ nền chuồng dày 10 cm, sau đó thả gà vào.
- Bước 2: Sau một thời gian (sau 7 – 10 ngày đối với gà nuôi úm, sau 2 – 3 ngày đối với gà nuôi thịt) quan sát trên bề mặt chuồng khi nào thấy phân rải kín (nền chuồng dơ), ta dùng tay hoặc cào cán ngắn để cào sơ qua lớp mặt đệm lót (lưu ý: Khi cào nên dồn gọn gà về từng phía một để tránh gây xáo trộn đàn gà).
- Bước 3: Sau khi cào lớp mặt xong thì rắc đều chế phẩm men đã được pha chế lên toàn bộ bề mặt đệm lót, sau đó dùng tay xoa trên mặt để men được phân tán đều khắp.
Cách làm chế phẩm men
Lấy 1 kg chế phẩm sinh học trộn đều với 5 – 7 kg bột bắp hoặc cám gạo, cho thêm khoảng 2,5 – 3,2 lít nước sạch, trộn cho ẩm đều, sau đó cho vào túi hoặc thùng và để chỗ ấm và mát, ủ trong 2 – 3 ngày là sử dụng được. Như vậy, cần phải ủ chế phẩm men vi sinh trước khi rắc men 2 – 3 ngày.
Cách lên men chất độn ở bên ngoài
- Bước 1: Rải đều lớp mùn cưa dầy 10 cm lên nền nhà.
- Bước 2: Rắc đều hỗn hợp 2 lên trên mặt độn lót.
- Bước 3: Tưới hỗn hợp 1 và rắc đều bã còn lại lên trên mặt độn lót sau đó xoa nhẹ lớp trên mặt.
- Chú ý: Nếu chất đệm là loại khó thấm nước thì cần tưới nước men (hỗn hợp 1) làm nhiều lần giúp dịch men thấm đều.
- Bước 4: Dùng bạt phủ kín. Sau vài ngày, nếu sờ thấy đệm lót ấm nóng là có thể sử dụng được.
Hoàn thiện đệm lót lên men trong chuồng nuôi
Bước 1: Rải trấu hoặc mùn cưa lên nền chuồng đạt độ dầy 20 cm.
Bước 2: Rải đều 10 cm mùn cưa đã được lên men ở bên ngoài lên trên mặt là được.
Tóm lại, chăn nuôi gà nếu muốn thành công, chúng ta không thể không để ý đến vai trò của lớp chất độn chuồng. Hơn nữa, để chọn được loại vật liệu phù hợp làm lớp chất độn chuồng cho trang trại của mình, ngoài việc căn cứ vào tiêu chuẩn cơ bản của một lớp chất độn chuồng và đặc điểm của từng loại vật liệu ra thì bạn còn cần phải nắm rõ những đặc điểm riêng của trại mình như khí hậu, độ sẵn có và giá thành của vật liệu…